Spring naar het artikel

PrEP

Vertalen

Gebruik Google om deze website te vertalen. Wij nemen geen verantwoordelijkheid voor de kwaliteit van de vertaling.

PrEP (pre-expositie profylaxe) is een medicijn dat zorgt dat je geen hiv krijgt. Je slikt de pil elke dag of alleen rondom de seks. Het is wel belangrijk je aan het schema te houden, anders werkt het namelijk niet goed. Bij PrEP hoort regelmatig testen en medische begeleiding. We testen regelmatig op soa’s en controleren je nierfunctie. PrEP beschermt alleen tegen hiv en niet tegen andere soa’s. De combinatie met condooms is daarom het best.

PrEP na 1 augustus 2024

Sinds augustus 2019 konden mannen die seks hebben met mannen en transgender personen bij de GGD terecht voor PrEP en controles. Deze regeling was een pilot, betaald door het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport. Sinds 1 augustus 2024 is deze pilot gestopt. Nu kun je bij de GGD geen PrEP-pillen meer krijgen. De GGD blijft wel gratis PrEP-zorg geven. Lees hier meer over hoe je straks aan je PrEP-pillen komt.

PrEP tijdelijk nog te koop voor €7,50

We hebben nog een voorraad PrEP-medicatie liggen. Deze is nu tijdelijk te koop voor €7.50,- per doos*. Iedereen die al in PrEP-zorg zit bij de GGD kan deze kopen. Dit kan tot uiterlijk 31 december 2024. Wil je de PrEP-medicatie kopen? Vraag hier dan naar tijdens je afspraak of bel naar de PrEP-telefoon voor meer informatie. 

Let op: de vervaldatum van de medicatie is 31-01-2025.

* Zolang de voorraad strekt

Meest gestelde vragen over PrEP

PrEP is bedoeld voor mensen zonder hiv bij wie het niet (altijd) lukt om condooms te gebruiken, maar die wel een groot risico op hiv lopen. In Nederland geldt dit risico vooral voor mannen die seks hebben met mannen (MSM). Soms is PrEP ook nuttig voor andere personen. Als je PrEP gebruikt, is het extra belangrijk dat je nieren goed werken. Je moet regelmatig medische controles laten doen. Daarnaast moet je volgens een schema pillen kunnen slikken.

Denk je dat PrEP iets voor jou is, of twijfel je hierover? Bespreek dit dan met je huisarts, of met de hulpverlener tijdens een consult bij ons Centrum Seksuele Gezondheid.

Je kunt PrEP op twee manieren slikken: dagelijks, of rondom seks. Beide manieren beschermen even goed tegen hiv bij anale seks. Beslis samen met je arts een slikschema dat het best bij jou past. Hieronder lees je over de schema's.

Let op: als je vrouw of transman bent, gelden voor jou mogelijk andere adviezen: neem voor persoonlijk advies contact op met het Centrum Seksuele Gezondheid via 010 - 443 80 21 (ma-vrij: 8.30 -12.15 uur). Gebruik PrEP altijd onder begeleiding van een arts, om schade aan je lichaam te voorkomen. Gebruik PrEP bij voorkeur in combinatie met condooms, zodat je ook beschermd bent tegen andere soa's.

  • Dagelijks gebruik (continu)
    Bij dit schema slik je elke dag op hetzelfde tijdstip 1 pil. Alleen op de allereerste dag slik je 2 pillen tegelijk. Een voordeel van dit schema is dat je zelf het tijdstip kan kiezen dat voor jou het handigst werkt: als je een tijdstip kiest dat goed in jouw dagelijks routine past, is de kans kleiner dat je een pil vergeet. Met dit schema ben je continu beschermd.
     
  • Gebruik rondom seks
    (intermitterend; event driven; event based; on demand)
    Bij dit schema slik je de pillen in een vast schema rondom de seks: je begint met 2 pillen die je tegelijk moet innemen, minstens 2 uur en maximaal 24 uur voordat je seks hebt. Vervolgens neem je elke 24 uur één pil in: doe dit steeds op hetzelfde tijdstip als waarop je de eerste 2 pillen nam. Ga hiermee door totdat je (minstens) 2 pillen ná de seks hebt ingenomen. Als je op meerdere dagen seks hebt, kan het dus gebeuren dat je langer door moet gaan met PrEP slikken. Bekijk hier drie voorbeelden van slikschema's: rondom 1 keer seks, rondom 2 keer seks of rondom meerdere keren seks. Let op: Gebruik dit schema alleen als je seksleven planbaar of voorspelbaar is. Met dit schema gebruik je mogelijk minder pillen, maar het kan zijn dat je ze op een voor jou onhandig moment van de dag slikt, waardoor de kans op fouten groter wordt.
     
  • Alternatieve schema’s
    Andere schema’s beschermen mogelijk onvoldoende tegen hiv. Wij raden het daarom af een ander schema te gebruiken dan die hierboven genoemd zijn.

PrEP beschermt goed tegen hiv, zolang je de pillen op de juiste momenten slikt. Op die manier zorg je ervoor dat er genoeg PrEP in je lichaam aanwezig is als je (mogelijk) risico loopt op hiv. De werkzaamheid en veiligheid van PrEP is intussen bewezen: bij goed gebruik is er circa 100% bescherming. PrEP beschermt niet tegen andere soa's, hiervoor moet je nog steeds een condoom gebruiken.

De medicijnen in PrEP zijn veilig, maar elk medicijn kan bijwerkingen geven. De meest voorkomende zijn hoofdpijn, duizeligheid, levendige/abnormale dromen, misselijkheid, een opgezette buik, maagklachten, braken, diarree, winderigheid en algehele lichaamszwakte. Deze bijwerkingen gaan meestal binnen twee weken over. Bij sommige mensen gaat door PrEP de werking van de nieren achteruit. Als dat gebeurt, kan het nodig zijn te stoppen met PrEP. Tijdens PrEP-gebruik moeten mensen die daar risico op lopen regelmatiger getest worden op de nierfunctie.

Als iemand vóór of tijdens PrEP-gebruik toch een hiv-infectie oploopt, kan het virus ongevoelig (resistent) worden voor de medicijnen in PrEP. Als dat gebeurt, werkt je hiv-behandeling mogelijk minder goed: de medicijnen in PrEP zitten namelijk ook in veel medicijnen waarmee hiv behandeld wordt.

Daarnaast kun je met hiv die resistent is voor PrEP ook andere PrEP-gebruikers besmetten. Het is daarom belangrijk om vóór- en tijdens het gebruik van PrEP te controleren of je echt geen hiv hebt.

De meeste medicijnen kunnen tegelijkertijd met PrEP gebruikt worden. Je (huis)arts en apotheker kunnen dit voor je controleren. Meld het ook als je medicijnen gebruikt waar geen recept voor nodig is, zoals ibuprofen, diclofenac, of naproxen (NSAIDs). Gebruik PrEP liever niet tegelijkertijd met NSAIDs of middelen tegen een herpesinfectie, want dat vergroot de kans op nierschade.

De werking van PrEP in je lichaam wordt niet verminderd door alcohol of andere drugs. Wel kun je meer bijwerkingen ervaren van de PrEP en/of de drugs.

Wil je toch alcohol of drugs gebruiken? Let dan extra goed op. Als je hierdoor je PrEP uitbraakt, of vergeet je PrEP in te nemen, ben je mogelijk onvoldoende beschermd tegen hiv. Begin daarom met een kleinere hoeveelheid drugs dan je gewend bent en zet bijvoorbeeld een wekker op je telefoon om jezelf op tijd aan je PrEP te herinneren.

Ook als je seks hebt onder invloed van harddrugs (chemsex), kan PrEP nuttig voor je zijn. Onder invloed van drugs loop je vaak namelijk meer risico op hiv en andere soa's, doordat je eerder dingen doet die je anders niet zou doen. Daarnaast kunnen drugs leiden tot drogere slijmvliezen en tot ruwere seks: via de wondjes die hierdoor ontstaan, loop je meer risico op hiv en soa. Als je je drugs injecteert (slamming) en hierbij injectienaalden deelt met anderen, kun je ook hiv (en sommige andere soa) oplopen. Waarschijnlijk verlaagt PrEP ook de kans dat je hiv via een besmette injectienaald oploopt, maar PrEP is geen vervanging voor het gebruik van steriele (ongebruikte) naalden.

Bij de start en tijdens het gebruik zijn er verschillende controlemomenten en testen nodig. Het kan tot 2 weken duren voor alle testuitslagen bekend zijn: voorkom dat je te weinig PrEP-tabletten in huis hebt en maak op tijd een afspraak voor je volgende controle!

Voor je begint met PrEP moet je goed voorgelicht zijn. Samen met een dokter of verpleegkundige bepaal je of PrEP iets voor jou zou zijn: gaat het je bijvoorbeeld lukken om steeds op tijd medicijnen te slikken? En ben je in staat om op alle controles te komen? Ook wordt gekeken of je medisch geschikt bent om PrEP te gebruiken: je mag bijvoorbeeld geen hiv hebben. Zorg er daarom voor dat je in de weken vóór je met PrEP gaat starten geen seks zonder condoom hebt. Ook moeten je nieren goed werken en PrEP moet samen kunnen met de medicijnen die je mogelijk al gebruikt, ook met de medicijnen die je zonder recept krijgt.

Een maand na het starten wordt gekeken of PrEP je bevalt en of je bijwerkingen hebt. Je wordt dan nogmaals gecontroleerd op hiv. Vervolgens vindt minimaal elke 6 maanden eenzelfde soort controle plaats waarbij je ook op andere soa's gecontroleerd wordt, zoals Syfilis, Chlamydia, Gonorroe en op indicatie ook Hepatitis C en de nierfunctie.

PrEP wordt momenteel niet vergoed door de zorgverzekering. De prijs verschilt per fabrikant en soms ook per apotheek. Met een geldig doktersrecept betaal je bij de apotheek voor 30 tabletten €16,95 euro of meer, afhankelijk voor  welke fabrikant gekozen wordt. Daar komen soms nog servicekosten van de apotheek bij. In enkele gevallen moet vanwege de houdbaarheid voor een duurdere variant gekozen worden. Informeer naar de prijs bij de apotheek vóórdat je het recept inlevert, om te voorkomen dat de apotheek een onnodig dure variant verstrekt.

Houd ook rekening met de kosten van de laboratoriumtests die gedaan moeten worden. Als je de hiv- en soa-testen via je huisarts laat doen, moet je deze ook zelf betalen als je eigen risico nog niet verbruikt is. Als je het PrEP-recept via de huisarts verkrijgt, kun je de hiv- en soa-testen ook bij de GGD laten doen: zeg dan tijdens je consult dat je PrEP gebruikt, zodat je uitgebreider getest wordt. Als alle uitslagen bekend zijn, kun je deze op papier meekrijgen voor je huisarts.

De hoeveelheid plaatsen is beperkt via de GGD, wij kunnen dus niet alle geïnteresseerden PrEP aanbieden. GGD’en vinden het belangrijk dat de beperkte plaatsen voor PrEP-zorg zijn voor mensen die het meest risico lopen op hiv. Als je PrEP via je huisarts kunt krijgen, vragen wij je dringend om van die mogelijkheid gebruik te maken. Overige geïnteresseerden vragen wij om een reguliere soa-testafspraak te maken op onze polikliniek. Testen via Testlab is hier niet voor geschikt. Meld tijdens het reguliere soa-test consult dat je geïnteresseerd bent in PrEP. De hulpverlener vult dan samen met jou een formulier in.

Je krijgt vervolgens binnen zes weken bericht of je in aanmerking komt voor PrEP-zorg op de GGD, of dat je wordt verwezen naar een andere hulpverlener. Het is belangrijk wel binnen 6 maanden te reageren wanneer je bent uitgenodigd, anders vervalt je verzoek en moet je je opnieuw aanmelden. Met het verwerken van je verzoek en de intake mogelijkheden kan het zijn dat na het indienen van je verzoek, het nog 2 à 3 maanden kan duren voordat je start met PrEP.

Wanneer je wordt verwezen naar een andere hulpverlener, zoals je huisarts, kan het zijn dat je huisarts er nog weinig vanaf weet. Wijs je huisarts zo nodig op onze pagina voor hulpverleners. Bij vragen kan je arts bellen naar onze polikliniek.

Zorg dat je de noodzakelijke testen laat doen voordat je met PrEP start, ook via de huisarts. Je mag sowieso geen hiv hebben. In de weken vóór je met PrEP begint, mag je daarom geen seks zonder condoom hebben. Op die manier is de hiv-test zo betrouwbaar mogelijk.

Dat ligt aan de oorzaak. Heb je geen huisarts? Je bent niet verplicht om een huisarts hebben, maar wij raden dat wel aan. Een (vaste) huisarts kent je medische situatie en houdt je gezondheid in de gaten. Dit is extra belangrijk bij PrEP-gebruik.

Vind je het lastig om met je huisarts over PrEP te praten? Sommige mensen zijn bang dat hun huisarts negatief reageert. Als je het gevoel hebt dat je niet alles kunt bespreken met je huisarts, bespreek dit dan met hem/haar, of stap over naar een andere huisarts. Je huisarts heeft geheimhoudingsplicht, dus die mag niets aan anderen doorvertellen zonder jouw toestemming.

Weet je huisarts (te) weinig van PrEP? Wijs je huisarts zo nodig op onze pagina voor professionals. Bij vragen kan je arts bellen naar onze polikliniek. Omdat PrEP een relatief nieuwe ontwikkeling is, weten nog niet alle huisartsen hoe zij hun patiënten hierbij het beste kunnen begeleiden. Zo nodig kan je huisarts overleggen met een collega die (meer) ervaring met PrEP heeft, via de Huisarts Advies Groep Seksuele Gezondheid (SeksHAG).

Is er een andere reden dat je geen PrEP kan krijgen via jouw huisarts? Neem dan contact op met onze polikliniek.

Sommige mensen krijgen PrEP op niet-officiële (en meestal illegale) manieren, bijv. uit het buitenland, via vrienden, via een dealer, etc. Dit wordt informeel PrEP-gebruik genoemd. De GGD raadt dit af, omdat medische begeleiding vaak ontbreekt, waardoor je gezondheid in gevaar kan komen.

Soms is ook onzeker of de pillen werkzame stoffen bevatten, of zelfs vervuilende stoffen. Als je er toch voor kiest om op deze manier PrEP te gebruiken, laat dan in ieder geval de noodzakelijke medische testen doen.

Loop je hoog risico op hiv en lukt het je niet om PrEP voor jezelf te regelen? Kijk dan onder Wat moet ik doen om PrEP te krijgen?

Wil je meer informatie over PrEP om te beoordelen of het iets voor jou is? Lees goed de informatie op deze website en stel ons zo nodig je vraag via de telefoon of tijdens een consult op onze polikliniek.

Gebruik je al PrEP, maar wil je de noodzakelijke controles regelen? De soa-/hiv-testen kun je op de GGD laten doen. Maak een testafspraak op onze polikliniek en meld aan het begin van het testconsult dat je PrEP gebruikt. Als achteraf alle uitslagen bekend zijn, kun je die op papier meekrijgen voor je arts die PrEP voorschrijft. Vraag je (huis)arts wel nog om je nierfunctie te controleren. Al deze uitslagen zijn nodig voor het PrEP-recept.

PrEP is verkrijgbaar van verschillende fabrikanten. In elke pil hoort 200mg emtricitabine en 245mg tenofovirdisoproxil te zitten. Let op dat je geen pillen gebruikt met (ook) andere medicijnen erin, omdat die mogelijk minder betrouwbaar zijn en juist meer bijwerkingen kunnen geven.

PrEP is beschikbaar in twee verpakkingsvormen, namelijk in potjes met daarin 30 losse tabletten, of in doordrukstrips waarin de tabletten per stuk verpakt zijn. Bij de potjes van sommige fabrikanten vervalt de houdbaarheid 30 dagen na openen. Als je PrEP alleen rondom seks inneemt, kan het dus nodig zijn om voor een andere producent of voor een andere verpakkingsvorm (doordrukstrips) te kiezen. Dit kan iets duurder zijn. Informeer hiernaar bij je apotheek voordat je het recept inlevert. Misschien heeft de apotheek het middel ook niet op voorraad, maar moet het besteld worden.

Als je PrEP gebruikt buiten je huisarts om, adviseren wij je om je huisarts / behandelaar hiervan wél op de hoogte te stellen. Als je nierfunctie achteruitgaat, kan PrEP eventueel verdere gevolgen geven. Het kan problemen geven in combinatie met medicijnen die door de huisarts of andere dokteren worden voorgeschreven.

Nee, als je begonnen bent met PrEP, hoef je dit niet per se de rest van je leven te gebruiken. Je gebruikt PrEP alleen in de periodes van je leven waarin je veel risico op hiv loopt. Als je bijv. een monogame relatie krijgt, waarbij van tevoren hiv uitgesloten is bij jou en je partner, kun je (in overleg met je arts) stoppen met PrEP.

Dit is dus anders dan bij de behandeling van hiv: die vindt wel voor de rest van je leven plaats.

Als je voor langere tijd of definitief wil stoppen met PrEP, bespreek dit dan met je arts. Slik ook altijd minstens 2 tabletten (1 per dag) ná de laatste keer seks zonder condoom.

Als je vergeten bent om PrEP in te nemen, dan ben je minder goed beschermd tegen hiv. Wat je het beste kunt doen, hangt af van je slikschema. Heb je in de afgelopen 72 uur (anale) seks zonder condoom gehad, terwijl je één of meer pillen niet ingenomen hebt? Dan kan het zijn dat je een PEP-kuur nodig hebt. Neem voor de zekerheid telefonisch contact op met het Centrum Seksuele Gezondheid via 010 - 443 80 21 (ma-vrij: 8.30 -12.15 uur). Hieronder staan enkele algemene adviezen.

Bij dagelijks gebruik

Als je één pil bent vergeten, maar de afgelopen dagen wel steeds je PrEP goed hebt ingenomen, dan heb je meestal nog steeds voldoende medicijn in je lichaam om hiv te voorkomen. Als je de PrEP minder dan 12 uur geleden in had moeten nemen, slik de pil dan alsnog. Ben je al meer dan 12 uur te laat: sla de pil over en ga de volgende dag verder op je vaste tijdstip.

Als je minstens twee dagen geen PrEP hebt gebruikt, bedenk dan of je in de afgelopen 72 uur onveilige anale seks hebt gehad. Zo ja, dan heb je misschien PEP nodig: neem voor de zekerheid telefonisch contact op met het Centrum Seksuele Gezondheid via 010 - 443 80 21 (ma-vrij: 8.30 -12.15 uur). Zo nee, begin dan weer met twee PrEP-pillen tegelijk en vervolgens elke dag op hetzelfde tijdstip één pil.

Bij slikken rondom de seks

Ben je de eerste dosis vergeten, of heb je toen maar 1 in plaats van 2 tabletten geslikt? Dan ben je onvoldoende beschermd. Heb je toch (anale) seks zonder condoom gehad? Bel naar het Centrum Seksuele Gezondheid om te beoordelen of je een PEP-kuur nodig hebt.

Ben je één van de pillen vergeten die je in de dagen ná de seks had moeten innemen? Als je minder dan 12 uur te laat bent, neem dan de pil alsnog in en ga door met je oorspronkelijke schema. Schuif de tijden dus niet door. Als je meer dan 12 uur te laat bent, of als je twee pillen vergeten bent, dan biedt PrEP onvoldoende bescherming tegen hiv. Bel naar het Centrum Seksuele Gezondheid om te beoordelen of je een PEP-kuur nodig hebt.

Had je PrEP ingenomen zónder daarbij te eten? Dan is de PrEP binnen één uur door je lichaam opgenomen. Neem opnieuw een dosis als je binnen één uur na inname hebt overgegeven.

Had je PrEP met voedsel ingenomen? Dan duurt het wat langer voordat de PrEP opgenomen is door je lichaam. Neem opnieuw een dosis als je binnen drie uur na inname hebt overgegeven.

Zie je resten van de PrEP-tablet in je braaksel zitten? Neem dan sowieso opnieuw een dosis in!

Heb je het idee dat je een (acute) hiv-infectie hebt? Neem dan telefonisch contact op met onze Centrum Seksuele Gezondheid: 010 - 443 80 21, bereikbaar van maandag tot en met vrijdag (van 08.30 tot 17.00 uur).